Çin'de Bir Sanat Türü Yok Oluyor

13.09.2010

Pekin - Prova yönetmeni bağırıyor, "Şu kılıca dikkat edin. Yapacağınız yanlış bir şey yüzünden kimsenin başının kesilmesini istemiyorum." Silahlardan çoğu Çin'in Pekin Akademi Operası'nın sahnesinde duruyor. Geleceğin genç opera yıldızları mızrak, ok, kılıç ve bıçaklarla donanmış. Zil, davul, tahta parmak zilleri ve Çin yaylı ve nefesli çalgılardan oluşan orkestranın müziği eşliğinde, detaylı bir koreograf içerisinde, karmaşık, belli bir stile sahip akrobatik bir dövüş sahnesini canlandırıyorlardı. Eski semtlerin bir aydan diğerine ortadan kaybolduğu ve artık her yanı metal ve camdan oluşan bu metropol, bir zamanlar ağaç gölgeleri altında sessiz sokaklardan oluşuyordu. Yine de şehrin bazı bölgelerinin eskiden nasıl göründüğü konusunda bir bilgi sahibi olabiliyoruz. Küçük tenteli dükkânların önünden bisikletliler gezerdi. Salkım ağaçları duvarlara doğru eğilirdi. Bu gösterişsiz ve biraz eskimiş tiyatro Pekin Opera Akademisi'nin bir parçası. Bina şehrin yıkılıp yeniden yapılmış mahallerinden birinde değil. Tabii ki hiçbir şey eski Pekin'i, Pekin Operası kadar iyi anlatmıyor. Maskeler, geleneksel bir biçimde sunulan hareketler, garip bir şekilde modern aryalar, fantastik savaş sahneleri ve muhtemelen en önemlisi özellikle çok iyi sergilenen bir harekette ya da şarkıdan sonra gırtlaktan gelen bir sesle "hao!" - iyi! - diye bağıracağı zamanı iyi bilen işinin ehli bir seyirci. Ancak eski mahalleler gibi Pekin operasının da Çin'in sınır tanımayan ticarileşmesi ve modernizasyonun kurbanı olmasından endişe ediliyor. Çin Tiyatro Sanatları Ulusal Akademisi'nden Profesör Qiao Cuirong, "Objektif olmak gerekirse şu anda bazı zorluklar var" diyor operanın bugünkü durumu hakkında konuşurken. Genç nesilin zevklerinin farklı olduğunu belirtiyor. "İnsanlar parayla, modernlik ve Batılı şeylerle ilgileniyorlar. Kültürümüz kan kaybediyor" diyor. Pekin Operası'nın bir harabeye dönüştüğünü söylemek için henüz erken. Ancak 18'inci ile 20'nci yüzyıl arasında kuzey Çin'in en popüler eğlencesi olduğu dönemdeki gibi olmadığı kesin. 1966 ile 1976 arasındaki Kültür Devrimi sırasında bu sanatın feodal ve devrim karşıtı olarak addedilmesi de büyük zarar verdi. Tabi o dönemde Batı müziği ve modern dans dâhil olmak üzere hemen hemen tüm sanatlar devrim karşıtı olarak görülmüştü. Ancak Batı müziği ve modern dans daha sonra büyük gelişme gösterdi. Ancak opera şimdi eskimesinin ve eğitimli izleyicisini kaybetmenin dışında da bazı zorluklarla karşılaşıyor. Şimdi operanın okulunda öğretmenlik yapan eski oyuncu Liu Hua, "Pekin Operası'yla ilgili ne kadar çok şey öğrenirseniz o kadar fazla seversiniz" diyor. "Sorun onu öğrenmenin çok zaman alması ve gittikçe az sayıda insanın buna zamanı ya da isteği olmasında" diye ekliyor. Ayrıca Pekin Operası hem yorumlama hem de izleme açısından özellikle emek isteyen bir sanat. Qiao, "Eğitimi çok zaman alıyor. Yorumcu olarak kapıdan içeri adım atmanız için en az 8 ila 10 yıl eğitim almanız gerekiyor. Ve bütün her şey çok yavaş. Sinema gibi değil. Bu çağda insanlar hızlı olmak istiyor. Bu yüzden genç kitleyi kaybediyoruz" diyor. Öğrenci sayısında hâlâ bir azalma yok gibi görünüyor. Ülke genelinde Pekin Opera Akademilerine girme yaşı 11. Qiao, "Çocuklar operayı gerçekten seviyorlar. Bazı ebeveynler de operaya tutkun. Çocuklarının bunu profesyonel olarak yapmasını istemeseler de öğrenmelerini istiyor" diye konuşuyor. Pekin Operasının özellikle genç nesil arasında popülerliliğini kaybettiği gerçeğine rağmen, bu kadar fazla sayıda genç insanın uzun yıllar boyunca sıkı bir eğitimden geçmeyi göze almaları tuhaf geliyor. Liu, "O kadar iyi bir eğitim veriliyor ki öğrenciler operada çalışmasalar da istedikleri dala kayabilirler" diyor. "Öğrencilerimizden çoğu televizyon ya da sinema sektöründe çalışıyor. Çok fazla sayıda Uzakdoğu dövüş sanatı filmi var ve bizim öğrencilerimizin hepsi savunma sanatlarında çok iyi" diye ekliyor.

Kaynak: Sabah/The New York Times