İlerlemeci & Kaçınmacı Kişiler

"İnsanları motive eden beş temel kaygı vardır;

"Takdir, birliktelik, özerklik statü ve rol’.”

Mustafa KILINÇ

Yaşam yolculuğunda sonuçlar doğru eylemlerin doğru zamanda koordine edilmesiyle ortaya çıkar. Neyin nasıl yapılacağını bilmek ve uygulama imkanına sahip olmak yeterlidir işte bu kadar basit.

Kişileri harekete geçiren iki temel davranış kalıbı vardır. Acıdan kaçanlar hazza yaklaşanlar. Yani ilerlemeciler ve kaçınmacılar.

Kişilerin Davranış Kalıplarında, doğru eylemler ortaya çıkmıyorsa bunun beş olası sebebi vardır.

Doğru Eylem Ortaya Çıkmıyorsa

Çalışan kişiler ‘NE’ yapılacağını bilmiyorlardır.
Çalışan kişiler ‘NASIL’ yapılacağını bilmiyorlardır.
Çalışan kişiler ‘YAPMAK’ istemiyorlardır.
Çalışan kişiler ‘YAPMA İMKANINA’ sahip değillerdir.
Çalışan kişilerin ‘YAPMASINA İZİN’ verilmiyor’dur.

Bu sorunların kaynak nedenine baktığımızda;

“Çalışanlar ne yapacağını bilmiyorlar.” YÖNETİM SORUNU

“Çalışan kişiler nasıl yapacağını bilmiyorlar.” EĞİTİM SORUNU

“Çalışanlar yapmak istemiyorlar.” MOTİVASYON SORUNU

“Çalışanlar yapma imkanına sahip değiller”. PERSONEL SORUNU

“Çalışanların yapmalarına izin verilmiyor.”” SİSTEM SORUNU

Kişileri harekete geçiren - geriye iten şeyler yani motivasyon kalıpları ‘havuçlardan ve sopalardan’ ibarettir. Çünkü kişiler; belirli durumlar, görevler, nesneler veya kişiler yönünde ‘ilerler veya bunlardan kaçınırlar.’ İstek duydukları şeylere doğru ilerler ve kaçınmak istedikleri şeylerden uzak dururlar. ‘Normal’ bir kişi kendisine çekici gelen bir şeye doğru ilerler. Bu durum genellikle keyif, zevk veya mutlulukla ilişkilendirilir. Yine ‘Normal’ bir kişi hoş olmayan, acı verici veya itici şeylerden uzak durur. Zevk ne kadar yoğun ve güçlü ise, dürtü de o kadar güçlü olur. Aynı şekilde iticilik ne kadar yoğun olursa, davranıştan uzaklaşmada o kadar güçlü olur.

Kişiler üzerinde yanlış davranış kalıpları uygulamaya kalkarsanız istediğiniz sonuçları hiçbir zaman alamazsınız.

İlerlemeci bir kişiyi sopayla tehdit ederek harekete geçirmeye çalıştığınızı düşünün. Öfke doğurmaktan başka bir işe yaramaz. Kişinin eşik noktasına bağlı olarak gizli ya da açık intikam yolları aramasına neden olursunuz. İlerlemeci bir kişi açısından tehdit yöntemi asla düşünülemez.

Kaçınmacı bir kişiye uzatılan ‘havuç’ da yine olumsuz bir sonuç doğurur. Bu durumda kaçınmacı davranış kalıbına sahip bir kişi kayıtsız kalır. Kendisine sunulan teşvik zihninde bir anlam kazanmaz. Kaçınmacı bir kişiye uzatılan havuç tipik olarak “Ne olmuş yani, bana ne” davranışını doğurur. Sözlü ödüller bir kulaktan girip diğer kulaktan çıkar. Kaçınmacı kişi teşvikleri zihninde değerlendiremez. Bu kişiler için en uygun davranış kalıbı sopa kullanmaktır.

İlerlemeci bir kişiye karşı sopa kullanmanın motivasyon sağlamayacağını anlamak çok önemlidir.

Bu noktada davranış kalıplarını ‘çekici değerler’ ve ‘itici değerler’ olarak düşünebiliriz. Çekici değerler, kişileri istedikleri bir durum ya da ruh hali içine girmelerinde motive eder. İtici değerler ise onları ilgilerini çekmeyen ya da memnun etmeyen durumlardan uzaklaşmaları yönünde motive eder.