Kırışmaz Giysilerdeki Gizli Tehlikeler

Tertipli ve temiz görünmek için modası geçmiş ütüye artık ihtiyacınız yok. Ne de olsa çamaşır makinesinden çıkınca bile harika görünen şu kırışmaz gömlek ve pantolonları mağazalarda bulabiliyorsunuz. Gerçi etiketlerinde yazmıyor ama kırışmazlık özelliği aslında formaldehit salgılayan bir reçineden kaynaklanıyor. Formaldehitse genellikle mumyalama işlemiyle ve biyoloji derslerinde içi açılan kurbağalarla ilişkilendirilen bir kimyasal. Fakat bu madde yalnızca giysilerde bulunmuyor. Formaldehit çarşaf ve yastık kılıfları, perdeler ve döşemelikler gibi birçok tüketici ürününde ve şampuan, losyon ve göz farı gibi kişisel bakım ürünlerinde de kullanılıyor. Fabrikalarda formaldehitle çalışanların sağlığı bu yüzden ciddi olarak etkilenebilse de tüketicilerin çoğu bu maddeyle temas etmekten dolayı muhtemelen hiçbir sorun yaşamıyor. Kırışmaz giysileri giyenler için en büyük olası problem, kontakt dermatit denen bir cilt alerjisi. Nitekim tekstilde formaldehit kullanımı üstüne Amerikan hükümetinin yürüttüğü yeni bir araştırmaya göre, formaldehit ciltte kaşıntıya, döküntüye ve kabarmalara neden olabiliyor. ABD, çoğu yurtdışında üretilen giysilerdeki formaldehit oranıyla ilgili bir düzenlemeye sahip değil. Aynı şekilde, kullanılan kimyasalları etiketlerde belirtme zorunluluğu da yok. Dolayısıyla hassas tüketicilerin bundan uzak durması zor olabilir (giysileri kullanmadan önce yıkamanın faydası olsa bile). Tekstil mühendisi olarak kendi formaldehit testlerini yapmış olan Philadelphia Üniversitesi'nden David Brookstein, "Bilim insanı olarak, etikette 'Giymeden önce yıkayınız' diyen belirgin bir uyarı olmasının iyi olacağını düşünüyorum" diyor. Kongre çatısı altında faaliyet gösteren ABD Hesap Verilebilirlik Kurumu, 2008 tarihli Tüketici Ürünlerinin Güvenliğini Artırma Yasası çerçevesinde, formaldehitin hangi miktarlarda sağlık için potansiyel risk teşkil edeceğini araştırdı. Buna göre test edilen 180 ürünün çoğu (büyük ölçüde giysi ve yatak örtüleri) düşük veya ihmal edilebilir miktarda formaldehit içeriyor. Bu miktarlar en katı düzenlemelerden birine sahip olan Japonya'daki standartlara (ve bunlara dayalı gönüllü sektör kurallarına) uyuyordu. Bununla birlikte ürünlerin yüzde 5,5'i (çoğunlukla kırışmaz gömlek ve pantolonlar, ütü istemeyen yastık kılıfları, kopya kâğıtları ve bir çocuk beysbol şapkası), cilde temas eden malzemelerde en katı standart olan milyonda 75 parçayı aşıyordu. Kurumun araştırmasında bulgulanan düzeyler birçok insanı rahatsız etmeyecektir. Oysa az sayıda alerjik bir kesimin milyonda 30 parçayla bile tahriş olabileceğini gösteren çalışmalar var. O halde bu kimyasal madde niçin kullanılıyor? Çünkü çamaşır makinesinde dönen kumaşların dokusunu esas olarak yerli yerinde tutuyor. Yoksa kumaşın dokusu kırışır veya kat yerleri kaybolabilir. Araştırma bir öneride bulunmamakla birlikte araştırmacılar, ütü istemeyen giysileri yıkamadan önce giymek konusunda dikkatli olmak gerektiğini belirtiyor. Kurumda çevre koruma konularından sorumlu John Stephenson, "Formaldehit oranı en çok erkek gömleklerinde yüksek çıkıyor. Bu benim de kulağıma küpe oldu çünkü kırışmaz gömleklerden neredeyse hiç şaşmıyorum. O yüzden onları giymeden önce artık en az iki kere yıkıyorum" diyor.

27.12.2010

Kaynak: Sabah/The New York Times - TARA SIEGEL BERNARD