Kuzey Kore'de Etek Boyundan Lider Analizi

SEUL, Güney Kore - Kabul etmek lazım ki, bir ülkenin liderinin kafa yapısını çözümlemek için kadınların etek boylarını takip etmek, alışılmadık bir yöntem. Lakin emektar Kuzey Kore gözlemcilerinin, dünyanın en tecrit olmuş ülkesinin içini görmek ve lideri Kim Jong-un'un ne düşündüğünü tahmin etmek için tam da bunu yapıyor.

Haftalardır Pyongyang'ın merkezinden gelen mini etek ve yüksek topuklarla dolaşan kadınların fotoğrafları, bu analizcileri şaşkına çevirdi. Ne de olsa Batılı giyim tarzından sakınılıp geleneksel uzun elbiseler ya da Mao tarzı sıkıcı üniformalar giyilerek geçen yıllardan sonra, hayret verici bir değişim söz konusu. Üstüne üstlük devlet televizyonu Kim'i, kendisi ve generalleri için çalıp söyleyen bir kız grubunun uzun bacaklı elemanlarını, başparmağını havaya kaldırıp takdir ederken gösterdi. Ve bunun manasının ne olabileceğine dair çok ciddi tartışmalar başladı. Kısa etekler ve hatta Miki Fare kostümlerinin arzı endam etmesi, Kuzey Kore'nin Batı'ya karşı tavrını gözden geçirdiğine mi işaret ediyordu? Yoksa bu moda şovu, sadece dikkati halkın mutsuzluğundan başka yöne çekme girişimi miydi?

Seul'daki Dongguk Üniversitesi'nin Kuzey Kore uzmanlarından Koh Yuhvan, umut besleyenlerin safında. Kuzey'deki son değişiklikleri, 'bir glasnost' (şeffaflık politikası) diye niteleyen Koh, bu değişimi Kim gibi eski elitlerin yurtdışına seyahat edip Çin tarzı ekonomik reformlar üzerinde kafa yormuş çocuklarından oluşan yeni kuşak Komünist Parti üyelerinin desteklediğini söylüyor. Boston'daki Tufts Üniversitesi Fletcher Hukuk ve Diplomasi Fakültesi'nin Kuzey Kore uzmanlarından Lee Sung-yoon gibi analistler ise bu görüşe katılmıyor. Onlara göre Kim'in ergenliğinde İsviçre'de eğitim görmesini temel alarak gerçek değişime inanmak, ancak hüsnükuruntu olabilir. Lee, Kamboçya'nın eski katil diktatörüne atıfla, "Eğer Avrupa kozmopolitliğine maruz kalmak totalitarizme devaysa, 20'li yaşlarında dört yılını Paris'te geçiren Pol Pot'un bu dönüşümden nasiplenmemesini nasıl açıklayacağız?'' diyor.

Kim'in babası Kim Jong-il'in, komedi programı 'South Park'ın yaratıcıları tarafından iğnelenmeyi hak eden suratsız bir görünüşü vardı. Şu ana dek, yapbozun parçaları, Kim'in babasından çok farklı bir liderlik tarzı oluşturmaya çalıştığına delalet ediyor. Babaya kıyasla oğul daha cana yakın, yabancı kültürlere daha açık ve hata yaptığını kabul etmeye daha istekli görünüyor. (Ulusa sesleniş konuşmasında, Nisan'daki roket denemesini yüzlerine gözlerine bulaştırdıklarını söyledi.) Ama geçen yılın sonunda babasının ölümünün ardından iktidarı devralan Kim'in, güçlü ordu ve nükleer silah programını devam ettirme, Güney Kore ve ABD'ye sürekli tumturaklı tehditler savurma gibi pek çok meselede babasıyla dedesinin politikalarını izlediği görüldü.

Kim, ABD'nin yeni yapılan gıda yardımı anlaşmasını rafa kaldırması ihtimalini bile bile Nisan'da o roketi gönderdi ve ihtimal gerçekleşti. Ayrıca bu, Kuzey'in tek gerçek müttefiki Çin'î rahatsız olup itidal çağrısı yapmasına yol açtı. Kuzey Kore uzmanı John Delury, Kim için "Zorlukları, sorunları ve hatta başarısızlıkları itiraf etmeye çok daha istekli'' diyor. Ona göre, Kim'in stratejisi, potansiyel zayıflıklarını, yani gençliği ve tecrübesizliğini, siyasi güce, yani enerji ve dinamizme dönüştürmeyi amaçlıyor. Kim pizza, hamburger ve patates kızartması satan restoranları ziyaret ederken bile gösterildi. Babası bu Batılı yiyeceklerin satışına yıllar önce izin verse de, hiçbir zaman tümüyle taraftarı olmamıştı.

Sonra sıra bu ayki konsere geldi. Konserden klipler daha sonra devlet televizyonunda da yayınlandı. Batı kültürünün simgelerinden Mickey Mouse'un boy göstermesi, uzun yıllardır Kim hanedanlığını takip edenleri ürpertti. 2001'de Kim Jong-il'in en büyük oğlu Jong-nam, Japonya'ya sahte vizeyle girmeye çalışırken yakalandığında, aslında Tokyo'daki Disneyland'ı ziyarete gittiği haberleri yayılmıştı. Kim Jong-il o kadar kızmıştı ki, halef listesinde Jongnam'ın üzerini çizmişti. Gelgelelim Kim Jong-un, söz konusu konserle Disneyland'ı adeta ülkeye getirdi, memleketin ihtiyacı varsa, 'yeminli düşmandan', yani ABD'den gelse bile, yabancı kültürün unsurlarını kucaklamaya hazır olduğunu gösterdi. En azından analistlere göre. Kim'in bugüne değin gerçekleştirdiği en içi dolu değişikliğin, Çin'e binlerce vasıf lı işçi gönderme anlaşması haberinin gerisinde de bu pragmatizm yatıyor olabilir.

Seul'daki Samsung Ekonomik Araştırma Merkezi'nden Kuzey Kore uzmanı Dong Yong-seung'un ilginç bir öngörüsü var. Yong-seung, "Kim Jongun'un yönetiminde, gelişmekte olan piyasa güçleri ile rejimin zamanı geriye döndürme çabaları arasında sürekli bir çatışma ve uzlaşma hali göreceğiz'' diyor.