ÖSYM'de Şifre Kıran 'Köstebek' Kuşkusu

Sınav kağıtlarını farklı soru sıralaması ve cevap şıklarıyla okumaya yarayan bilgisayar kurgusunun, YGS'de dışarı sızdırılıp sızdırılmadığı araştırılıyor.

Yaklaşık 1.7 milyon öğrencinin girdiği Yükseköğretime Geçiş Sınavı'nda (YGS) bilgisayarın kurguladığı cevap şifresinin kırıldığı iddiası paniğe yol açtı. ÖSYM Başkanı Ali Demir, iddialar üzerine sınav hizmetleri ekibi ile kurumda sabahlarken, kurumdan "Her adayın soru kağıdı, soru sıralaması ve cevap şıkları farklı" açıklaması yapıldı. Ancak bu açıklama, "Sınav cevap kağıtlarını okumayı sağlayan şifrenin kırılmış olabileceği" kaygısını ortadan kaldırmadı. Şimdi ÖSYM'de, bilgisayar sisteminin, sınav kağıtlarını farklı soru sıralaması ve cevap şıkları ile okumasına imkan veren özel kurgunun dışarı sızdırılıp sızdırılmadığı araştırılıyor.
ÖSYM yönetimi şifre iddiası için kurum içinde yeniden 'köstebek' araştırması da başlattı. Özellikle alt ve orta kademe çalışanları arasında şifreli cevap tezini doğrulayacak bir formülasyonun geliştirilip geliştirilmediği inceleniyor.

ŞOK İDDİA
ÖSYM'nin basına dağıttığı kitapçıkta temel matematik testi başta olmak üzere bazı soru türlerinde sonuç veren bir şifre bulundu. İddiayı, Artvinli avukat Ayla Varan ile dershane sahibi Fahri Akyüz gündeme getirdi. Varan, yeğeninin, cevap şıklarının her aday için farklılaştırılmasından kuşkulanarak yaptığı araştırma sonunda sürprizle karşılaştığını öne sürdü. Buna göre, cevap şıklarının altına, sayısal olarak küçükten büyüğe doğru sıralama yapıldığında sorunun doğru cevabında şıklar çakışıyor.
ÖSYM yönetimi, sadece basına dağıtılan soru ve cevap versiyonunda teyit edilen şifrenin, 1.7 milyon aday için ayrı ayrı üretilen testlerle uyumlu olmadığını savundu. Ancak bilgisayar yazılımı ile oluşturulan şifrenin yanına, uzman bir ekibin ayrıca bir şifre daha eklemesi formülü geliştirildi. Böylece ikili şifre sistemi ile Lisans Yerleştirme Sınavı'na (LYS) ilişkin soru işaretlerinin ortadan kaldırılması öngörüldü.

BASIN AÇIKLAMASI
1 Nisan akşamı internette yayılan "şifre" iddiası üzerine ÖSYM'de olağanüstü durum ilan edildi. YGS'nin kamuoyuna duyurulan tek nüshasına uygulanan ve matematik sorularının 36'sını doğru yanıtlamaya imkan veren şifre, örnekleme yoluyla çok sayıda soru kağıdı ve cevaplarına uyarlandı.
Bu karşılaştırmada "birebir uyum" belirlenmedi. Ancak bilgisayarın farklı kağıtları, farklı soru sıralaması ve cevap şıkları ile okumasına imkan veren özel kurgusunun çözülüp çözülemediği kaygısı ilk incelemede giderilemedi. ÖSYM yönetimi, dün yaptığı yazılı açıklamanın, 1.7 milyon öğrenci ve ailesini yatıştıramadığını gözeterek, bugün saat 11.00'de basın toplantısı ile zihinlerde tereddüt yaratan soruları giderme kararı aldı.

NASIL SAPTANDI
Avukat Ayla Varan, YGS'de şaibe izlenimi yaratan sonuca nasıl ulaştıklarını şöyle anlattı: "Eski dönemlerde özellikle matematik sorularında şıklar sırasıyla verilirken bu sene karışıktı. Soruların bu kadar zor olması, zaman sıkıntısı yaşanması karşısında, ÖSYM sayfasındaki kitapçığı inceledik. Çok sayıda sorunun doğru yanıtına, bir şifre ile ulaşınca tesadüf olamayacağını düşündük. Tabii halk arasındaki söylentilerden de yola çıktık. Neticede ben eğitimci değilim. Yanılıyor da olabilirim. Ama dershanelerden de incelediler. Şifreleme olduğunu söylediler."
Dershane sahibi Fahri Akyüz ise sadece matematikte değil sosyal bilimlerdeki bazı sorularda da alfabetik sıralamanın uyumlu olduğunu savundu. Akyüz, "Duyarlı velilerin sayısı arttı. Ayla hanımın yeğeni cevaplar üzerinde çalışmış. İlk 5, ilk 10 sorudaki yanıt sıralamasından belli bir şekil çıkarsa, şeklin devamı cevap anahtarına uyar diye bir tahmin var. Çocuk söyledi. Gerçekten de şifre ile 36 matematik sorusu doğru yanıtlanıyor."

'Basına verilen tek bir kitapçık'
ÖSYM dünkü açıklamasında, kamuoyunu yatıştırmak için şu bilgiyi paylaştı: "Basında 'YGS'de Gizli Şifre' başlığı ile yer alan kitapçık, ÖSYM'nin sınav sonrasında basına vermek ve internet sitesinden duyurmak üzere hazırlanmış, ana soru kitapçığından türetilmiş tek bir soru kitapçığıdır. Bu soru kitapçığının herhangi bir adaya verilmesi söz konusu olmadığından, doğru cevabın bulunduğu yer değiştirilmeden sadece yanlış cevap seçeneklerinin yerleri değiştirilmiştir.
Bu soru kitapçığı sınava giren hiçbir adaya verilmemiştir. ÖSYM, Şubat 2011'den itibaren gerçekleştirdiği tüm sınavlarda 'adaya özgü soru kitapçığı' hazırlayarak pek çok haksızlığın önüne geçmiştir. Adaya Özgü Soru Kitapçığı uygulamasında tüm adaylar için hazırlanmış olan toplam soru, ana konu alanları ile sınırlı kalmak üzere her aday için rastgele seçilmiş farklı sıraya konulmaktadır. Buna ilave olarak her sorunun doğru cevabı da her bir adayın soru kitapçığında yine rastgele biçimde bir şıka atanmaktadır. Madde analizine imkan tanımak üzere yanlış seçeneklerin de yerleri değiştirilmektedir. Bu sayede her bir adayın soru kitapçığı 'tek bir tane' olarak basılmaktadır.

"Açıklık getirilmeli"
Eğitim-Sen Genel Başkanı Zübeyde Kılıç: Söz konusu 'şifre yöntemi' birilerine servis edilmişse, adayların tek tek kendi kitapçıklarını görmesinin hiçbir anlamı olmayacak ve bu iddiaları ortadan kaldırmayacaktır. Dolayısıyla ÖSYM, tüm kitapçıkları adayların T.C. numaralarını gizli tutarak kamuoyuyla paylaşmalıdır. Adaylara dağıtılan diğer kitapçıklarda da 'şifreleme' yöntemiyle doğru sonuç alınıp alınamadığı açısından net bilgiler verilmelidir.
Eğitim-İş Genel Başkan Vekili Levent Akça: KPSS'de yaşanan skandalın izleri henüz hafızalardan silinmeden, daha büyük bir skandalın patlak vermesi, bu işin çivisinin çıktığını gösteriyor. 'İddia sadece master kopyalar için doğru ancak sınavda her adayın soru kitapçığı, soruların yeri ve cevapların yeri birbirinden tamamen farklı' açıklaması ciddiyetten uzaktır. Böyle bir şifrelemenin gerekçesi nedir? ÖSYM her adayın şahsına yönelik kitapçığı önceden belirlediğine göre, minare kılıfa uyacaktır. Bu durumda tüm yurttaşlarımız mağdur edilmiştir.