Peygamberler Şehri Urfa

Balıklı gölün yanında bulunan Halil Rahman Külliyesi ve Rızvaniye Cami kompleksleri zarif sütunlar ve serin revaklarıyla gölün etrafını adeta kucaklar gibi sarıyor. Yapıların güneşte parlayan sarısı ve gölün berrak yeşil suyu ortada bir yerlerde buluşup, muhteşem bir renk cümbüşü oluşturuyor. Bir tek suyun içinde yaşayan sazanlar su yüzüne çıkıp tekrar derinlere dalarken bu tabloya hayat ve hareket veriyor.

Sükunet, huzur var orada, hatta hislerine odaklanan biri için havada bir kutsallık da sezilebilir. Ziyaretçiler buraya dua etmeye ve dileklerini dilemeye geliyorlar, uzaktan gelenler derin bir saygıyla rehberlerinden Hz. İbrahim’in hikayesini dinleyip sonrada camide ibadetlerini yapıyorlar.

İç içe geçmiş efsanelerle anlatılıyor. Urfa’nın zengin tarihsel geçmişi. Musevi, Hıristiyan ve Müslüman geleneklerinde önemli Peygamberlerin Urfa çevresinde yaşadığına inanılıyor.

Onların başında Hz. İbrahim’in geldiği gibi, Hz. Musa, Hz. Eyyüp, Hz. Yusuf, Hz. Elyasa ve Hz. Yakup Hazretlerinin de efsaneleri Urfa civarında hayat buluyor.

Müslümanlar için Urfa Hz. İbrahim’in doğduğu şehirdir, buradan da Harran üzerine kenan ülkesine gittiği rivayet ediliyor.

Efsane bizi zamanın Urfa hükümdarı olan kral nemrut’un Sarayına götürüyor.
Baş kahini ona bir gün ülkesinde doğacağı bir çocuğun, putperestliği ortadan kaldırıp, kendisini öldüreceğini anlatıyor. Kral da bunun üzerine bütün yeni doğan erkek çocukları için askerlerine öldürme emri veriyor. Hz. İbrahim’in annesi de kalenin dibinde olan bir mağarada saklanıyor. Çocuğunu doğurduktan sonra da evine dönüyor. Mağarada yalnız kalan çocuk ya bir ceylan tarafından emziriliyor veya diğer bir söylentiye göre parmağından akan sütle besleniyor.

Zaman geçiyor ve İbrahim büyüyor, fakat o herkesten çok farklı, çünkü diğer insanlardan ayrı bir inanç benimsemiş. O Tanrı’nın her şeyin yaratıcısı ve tek olduğuna inanıyor. Tanrı ona sadıklığından dolayı ‘Halil’ yani ‘dost olan’ sıfatını veriyor. O yüzden dir ki Urfa bölgesinde Halil İbrahim ismine çok rastlanılır.

Böylece de kahinin söylediği gibi, Hz. İbrahim bir gün tapınaktaki Putları kırıyor ve kral çok hiddetlenip, onu ölüm cezasına çarptırıyor.

İbrahim’in bedeni ateşte kül olması gerekiyordu. Ülkeden bütün odunlar toplandı, devasa bir ateş yakıldı ve Hz. İbrahim kale burçlarının bir tanesinden ateşin içine atıldı, fakat tanrı sadık kulunun yardımına yetişti, ateşi suya dönüştürdü, odun parçaları da balık olmasını emretti ve Hz. İbrahim ‘in bedenini de hemen yanı başındaki gül bahçesine bırakmış.

Gül bahçesi olması da Müslümanlar için büyük bir anlam taşıyor, çünkü gül Peygamber efendimizin sembolüdür. Fatih Sultan Mehmet ona olan muhabbetini göstermek için bir resimde gül koklarken tasvir edilmiş. Sevgilinin sembolü bir güldür. Şeyh Sadi Şirazi eserine ‘Gülistan’ adını vermiştir.
Balıklı gölünün hikayesi böyle.

Balıklı Gölden 50 metre kadar ileride kralın kızı Zeliha’ya adanmış daha ufak bir göl bulunmaktadır. Burası yaz aylarının kızgın sıcağında bir vahayı andırıyor. Etraftaki koca çınarların altında serin gölgede çay içilebilirsiniz veya isterseniz gölde küçük bir kayıkla birkaç tur atabilirsiniz. Efsaneye göre Zeliha kral nemrut’un kızıydı ve Hz. İbrahim’e aşık olmuştu veya o da onun inancını benimsemişti. O yüzden Hz. İbrahim ateşe atıldığına yüreği dayanmamış. O da kendini ateşe atarak hayatına son vermek istemiş, fakat o da mucizevi bir şekilde kurtulmuş. Atladığı yerde bir göl oluşmuş.

Balıklı gölün hemen yanı başında yüksek bir kayanın üzerinde heybetli bir kale duruyor. Bu şehrin 10.000 yıllık tarihine nazaran genç bir eser - Helenistik döneminden haçlılar zamanına kadar değişik yapı aşamalarından geçmiş bir yapı.

Biraz daha ileride Hz. İbrahim’in doğduğu mağara, hemen kalenin altında yer aldığını görebilirsiniz. Orası Arap ülkelerinden ve İran’dan çok sayıda turisti mıknatıs gibi çekiyor. Ayrıca orası çok yoğun ibadet edilen yerlerden bir tanesidir.

Hıristiyanlar için de Urfa çok büyük bir önem taşıyor.
1.yy.da o zaman orhai adıyla anılan Urfa şehrinde ufak bir krallık vardı. Burada da yakın doğuda olduğu gibi yaygın dil olarak Aramice konuşuluyordu. Zamanın kralı amansız bir hastalığa yakalanmıştı. O dönemde İsa Peygamberi Kudüs’te mucizevi bir şekilde iyileştirdiği insanlar sayesinde tanınmaya başlanıyor. Orhai kralı abgar onun üzerine İsa peygamberine bir mektup gönderiyor. Onu sarayına davet ediyor ve kendisini iyileştirmesini istiyor. İsa peygamber ona cevap veriyor ve gelemediği için kraldan özür diliyor. Ona thaddeus adlı havarisini ve beraberinde Hıristiyan dünyasında kutsal olan mandilyonu yolluyor. Kutsal mandilyon bir mendil yada havlu büyüklüğünde bir kumaş parçasıydı. İsa peygamber mendili yüzüne temas ettirdikten sonra üzerinde çehresi mucizevi bir şekilde sanki bir ressam onu ortaya çizmiş gibi belirlenmiş.

O kutsal mendil sayesinde kral abgar hastalığından kurtulmuş ve iyileştiği için bu kadar etkilenmiş ki, kendisi ve krallığında yaşayan bütün halk topluca putperestliği bırakıp Hıristiyan inancına geçmiş. O zaman Hıristiyanlık inancını benimsemiş büyük halk kitleleri henüz yoktu. Fakat bu küçük krallığın mirasçıları bugünkü Süryani toplumudur. Gururla, bu efsaneyi baz alarak kendilerini Hıristiyanlığı ilk kabul eden halk olarak görüyorlar.

O kutsal mandilyondaki İsa tasviri ayrıca ikona sanatçıları için İsa peygamber’in görüntüsü konusunda önemli bir rehber olmuş. Gidin bir Kapadokya kilisesine, Ayasofya veya kariye müzesine, karşınıza çıkan fresklerde ki İsa peygamber, büyük gözleriyle, melankolik bakışı ve dalgalı saçlarıyla hep aynı tasvirdir, çünkü kutsal mandılyonu örnek alarak çizilmiştir.

Urfa’nın zengin efsanevi geçmişinden iki önemli hikaye.

Önümüzdeki hafta sizlerle bir sıra gecesinde konuk olmak istiyorum.
Hayatın her anını dolu dolu yaşayacağınız bir hafta diliyorum.
Sevgiyle kalın.