Suçla Savaşanların Silahı Kalemle Kağıt

Polis soruşturması denilince akla ilk gelen araçlardan biridir: Bir el ilanında zanlının gölgeli ve gülümsemeden nasiplenmemiş suratı. Ama polisin robot resim çizmesi, gitgide can çekişen bir sanat haline geldi.

Bütçe kısıntıları ve her yerde bulunan izleme kameralarının etkisiyle ABD’deki pek çok polis teşkilatı bu uygulamada kısıntıya gitti. Los Angeles’ta çizimleri sözleşmeli bir sanatçı yapıyor.

Chicago Emniyet Müdürlüğü’nün 1993’ten beri çizer personeli yok. Philadelphia’da tam zamanlı çalışan iki adli sanatçı, giderek daha az çizim yapıyor. Zamanlarının çoğunda ekip otolarına çıkartma yapıştırmak gibi tuhaf işler yapıyorlar.

Philadelphia Emniyet Müdürlüğü Grafik Sanatlar Birimi’nden Teğmen John Rauchut, “Geçen yıl sadece 14 robot resim çizdik. 10 yıl önce 147 çizim yapıyorduk.O zamandan beri inişe geçtik” diyor.

Ama New York şehrinde öyle değil. Üç kişilik sanatçı birimi yılda yüzlerce çizim üretiyor ve Vahşi Batı ya da Karındeşen Jack günlerini andıran tarzda posterler hazırlıyor.

Saklanan silahları saptayan tarayıcı ya da net yüz tanıyıcı yazılım gibi araçları etkin biçimde kullanan, teknoloji takıntılı bir polis teşkilatında hâlâ robot resim çiziminin hükmünün sürmesinin basit bir sebebi var. Polis memurları zanlıları yakalamakta hâlâ onlardan faydalanıyor.

Emektar sanatçı polis dedektifi Juan Perez, “Fotoğrafı icat ettiklerinde resmin ortadan kalkacağını sanmışlardı, ama öyle olmadı. Aynısı robot resim çizimi için de geçerli. Hareketsiz video görüntülerini de kullanıyoruz. Çizimlerimizi pekiştiriyor” diyor.

New York’ta robot resimler, Sam’in Oğlu gibi seri katillerden adi zanlılara kadar nam sa+lmış kötülerin portreleri kadar, uzun zamandır kayıp bir çocuğa ya da isimsiz bir cesede yüzünü geri verebiliyor.

iPhone kapkaççılığından adam öldürmeye, bir suç işlendikten sonra elde video olsa bile, üstlerinin polis memurlarına yönelttikleri ilk sorulardan biri, robot resmin yapılıp yapılmadığı. Zira dedektiflik bürosu şefi Phil T. Pulaski, her türlü vakada robot resim kullanımının sürdürülmesi için bastırıyor.

Yardımcısı William Aubry, “Şimdiki şefimiz, robot resimlerin savunucusu. Aradığı ilk şeylerden biri robot resimdir. ‘Çizeri de işe kattınız mı’ diye sorar. Hafta sonu da olsa, gece de olsa aramamızı ister” diyor.

48 yaşındaki Perez, telefon geldiği zaman hemen hazırlandığını söylüyor. Bir kere hastane yatağındaki yaralı bir polis memurundan bilgi alıp çizim yaptığını bir kere de Oueens'de fena halde çürümüş bir kadın cesedini görmeye gittiğini söylüyor.

New York Emniyet Müdürlüğü'nde 2012’de 273 robot resim üretildi. 10 yıl önce bu sayı “$26’ydı. Yine de 1992’deki 139 rakamının epey üstüne çıkıldı.

Çizerler, robot resmin tanık ya da kurbanın verdiği bilgi kadar iyi olabileceğini, bunların zanlının yüzünü ancak kısmen hatırlamasının olası olduğunu belirtiyor.

Sanatçının çizimi yapabilmesi için tanık ya da kurban, zanlıyla aynı yaş aralığı ve ırktan insanların eski tutuklama fotoğraflarından oluşan bir yelpazeye bakarak, zanlının yüzünü ve belirgin özelliklerini tarif ediyor. Bu mülakatlar genellikle suçun işlenmesinden sonraki ilk saatlerde yapılıyor, süresi 3 0 dakika ile birkaç saat arasında değişiyor ve travma *-ya atabiliyor.

Bazı polis teşkilatlan, robot resim için bilgisayar programlarına geçse de, polis sanatçılarının çoğu kadar Federal Soruşturma Bürosu (FBI) da elle çizimi tercih ediyor hâlâ.

Perez robot resimleri daha isabetli ve vurgulu hale getirmek için fotoshop ve diğer programları kullanıyor, ama önce eline bir 3B kurşun kalemi alıp çiziyor.

Bilgisayarın bundan daha fazla müdahil olduğu bir yaklaşımın yanlış yönlendireceğini söyleyip “O sıcaklığa gölge düşer” diyor.

Sanatçılar Birimi’ndeki dedektif masasının karşısında duyuru panosu asılı. Panodaki 12’den fazla başarılı robot resim (her biri ifadesiz bakışlı sabıka fotoğraflarıyla eşleştirilmiş halde) polislere bakıyor.

Aubry, Perez’in kurbanların tariflerinden robot resmini çıkardığı Manhattan’daki seri tecavüzcü örneğini veriyor: “Bizim o şahsı yürürken tanıyıp kimliğini belirlememizde robot resmin büyük yardımı dokunmuştu” diyor.